Safra ve pankreas yolu hastalıklarının tedavisinde ERCP yöntemi

#ercp #safrakesesi

ERCP nedir?

ERCP veya uzun açılımı ile ‘endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi safra yolu tıkanıklıklarının ve pankreas kanalındaki sorunların tedavisi ve diğer yöntemler yetersiz kaldığında, bu sorunların teşhisi içinde kullanılabilen ileri bir endoskopik yöntemdir.

ERCP nasıl uygulanır?

ERCP işleminde, duodeneskop denilen özel bir endoskopla ağız yolundan girilerek safra kanalı ve pankreas kanalının ortak açıldığı papilla denilen yere ulaşılır. Daha sonra papillanın ağzından ki delikten ince uçlu kateter denilen aletle girilerek, safra kanalına ve gerekirse pankreas kanalına ulaşılarak radyo-opak bir madde verilir ve o bölgenin görüntülenmesi skopi cihazında x-ışını kullanılarak (röntgen yardımıyla) sağlanır. 

ERCP ile safra yolu ve pankreas kanal tıkanıklığı sorunları nasıl çözülür?

Sorunun kaynağı belirlendikten sonra hekim ERCP yöntemi ile aşağıdaki işlemlerden birini uygulayarak sorunu tedavi edebilir. Yani ERCP teşhis için değil, tedavi için kullanılır. Bu nedenle önceden teşhis net olmalıdır.

• Sfinkterotomi: Papilla içinde olan kas yapısı elektrik akımı ile kesilir. Böylece kanalın rahat boşalması ve kanaldaki taşların kolayca çıkartılması mümkün olur.

• Stent yerleştirme: Stent, kanalı açık tutmak ve drenajına izin vermek için safra kanalına veya pankreas kanalına yerleştirilen plastik veya metal tüplerdir.

• Safra taşı (lar) ın çıkarılması: ERCP ile safra kanalından taşlar çıkarılabilir. Ancak safra kesesinin taşları çıkaramayız.

ERCP Hangi Hastalıkların Tedavisinde Uygulanıyor?  

En çok tıkayıcı sarılıkların tedavisinde kullanılır. Yani, 

• Ana safra kanalından safra taşlarının ve veya çamurun temizlenmesi,

• Safra yolu veya safra yolu ağzı darlıklarının açılması (kanaldaki taşlara bağlı gelişen iyi huylu darlıklar, papilla stenozları…),

• Safra yolunu daraltıp tıkayan kanserlerde stent konarak normal safra akışının sağlanması, sarılığın giderilmesi (pankreas kanseri, kolanjiokanser, ampulla tümörü, safa kesesi tümörleri, ya da safra yollarını daraltan metastaz durumlarında),

• Sklerozan kolanjit gibi bazı hastalıkların tanısında,

• Pankreas divizum ve kronik pankreatit olgularında pankreasın sfinkterinin kesilip, pankreatik kanala stent uygulaması, ana pankreas kanalı taşlarının temizlenmesi vs.,

• Safra yolu paraziti olgularında

ERCP güvenli bir yöntem midir?

ERCP yöntemi genel olarak düşük riskli olmasına rağmen, kanama, delinme, pankreas iltihabi, safra yolları iltihabı, kese iltihabı, kese veya safra yollarında delinme gibi hayati riskleri olacak bir işlemdir.  Bu nedenle ERCP işlemi, sorundan emin olunmadan yapılmamalıdırlar. Yani bir ERCP yapıp bakalım demek doğru değildir.  Gereksiz ERCP bir o kadar risklidir. Bu nedenlerle ileri endoskopik yöntem olduğundan tercihan deneyimli bir hekim tarafından, donanımlı sağlık kuruluşlarında yapılması önemlidir.

ERCP öncesi nelere dikkat etmek gerekir?

ERCP yaptırmadan önce, hamilelik, ciddi kalp akciğer rahatsızlığı, kan sulandırıcı ilaç kullanmak, herhangi bir ilaca karşı alerjisi özel tıbbi durumları doktorunuza bildirmeniz gerekmektedir.

İşlem sırasında hasta ağrı duyar mı?

ERCP işlemi genel anestezi yerine, sedoanaljezi dediğimiz basit uyutma ile yapılabilmektedir. İşlem sırasında genelde hasta herhangi bir rahatsızlık duymaz. Ancak işlemden sonra 3 saat kadar gaza bağlı karın ağrısı olabilir.

 ERCP işlemi ne kadar sürer?

İşlem süresi, hazırlıklardan sonra genel olarak 15-30 dakika sürer. Başarılı bir işlem sonrası hasta 3-4 saat hastanede gözlem altında tutulur ve sonrasında taburcu edilir. Hasta genelde ertesi gün normal yaşamına geri dönebilir.

ERCP işlemi için hasta nasıl hazırlanır?

ERCP yöntemi uygulanmadan önce dikkat edilmesi ve ele alınması gereken belli başlı bazı hususlar mevcuttur. Örneğin, en az 6-8 saat süre için aç kalınmalıdır. Daha önceden kullanılan düzenli ilaçlar için doktora bilgi verilmesi gerekir. İlaçlardan bazılarının önceden kesilmesi gerekebilir. Anestezi altında bir işlem olduğu için mutlaka bir refakatçı bulunmalıdır.

ERCP sonrası dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Genelde 1 gün boyunca ağızdan gıda alınmaz. Gaz ve şişkinlik bir miktar işlem sonrası ağrı nedeni olabilir. Tedavi yöntemi sırasında kullanılan ilaçların etkisi nedeniyle, hasta bir süre kontrol altında tutulur. Bizim uygulamamız genelde hastayı 1-2 gün hastanede tutmak şeklindedir. İşlem sonrasında ateş, üşüme, titreme, pankreas iltihabı gibi sorunlar olduğunda hastanede kalış süresi uzayabilmektedir. 

ERCP’nin hastaya sağladığı avantajlar nelerdir?

ERCP ağırlıklı olarak tedavi için kullanılan bir yöntemdir. Tek bir işlemle hastanın tedavisi gerçekleştirilmiş ve ciddi bir cerrahi işlemden kurtarılmış olur. Aynı zamanda genel anestezi gerektirmediğinden hasta açısından yüksek konforlu bir işlemdir.

Gastroenteroloji doktorları safra kesesine müdahale ederler mi?

Gastroenteroloji uzmanı hekimler, keseye müdahale etmezler. Keseye müdahale genel cerrahi uzmanının işidir. Gastroenterolojinin görevi ERCP ile safra ve veya pankreas kanalına müdahale etmektir. Ondan sonrası cerrahı ilgilendirir.

ERCP başarısını etkileyen en önemli husus bu işlemin donanımlı merkezlerde, bu konuda deneyimli uzmanlar tarafından yapılmasıdır. ERCP yapılmadan önce sorunun adı net olarak konmalıdır. ERCP işlemi, tercihan tedavi amaçlı uygulanmalıdır.